Mustaqabal ka Decentralised Finance (DeFi)

Sanadihii ugu dambeeyay ereyga “DeFi” ayaa si xoog leh ugu soo baxay warbaahinta teknolojiyadda, suuqyada crypto, iyo guud ahaan dhaqaalaha caalamiga ah. DeFi ama Decentralized Finance, waa hab cusub oo lagu maareeyo lacagaha, kaasoo meesha ka saaraya baahida loo qabo bangiyada iyo hay’adaha dhexe.

 

Maxay Tahay DeFi?

 

DeFi waa erey kooban oo ka imaadaye “Decentralized Finance” taa soo macnaheeda uu yahay nidaam ka dhaqaale oo aan lahayn xarun dhexe (central authority). Taa beddelkeedd DeFi wuxuu ku saleysan yahay blockchain si gaar uu ah Ethereum kaasoo u oggolaanaya isticmaalayaasha inay lacag dhigan karaan, amaahdaan, beddelaan, ama maalgashi sameeyaan iyagoo aan marin bank, meel lagu sarifo ama hay’ad kale oo dhexe.

Fikradda DeFi waxay ku saabsan tahay in la dhiso adeegyo maaliyadeed oo si toos ah loogu isticmaali karo internet ka, iyadoo la adeegsanayo smart contracts barnaamijyo si Automatic ah u fuliya heshiisyo maaliyadeed.

 

Taariikhda DeFi Laga Bilaabo Bitcoin ilaa Compound

 

Inkastoo DeFi si rasmi ah u faafay 2018 kii, asal ahaan waxaa la oran karaa wuxuu bilaabmay markii Bitcoin la sameeyay 2009. Bitcoin wuxuu ahaa lacagta ugu horreysay ee aan lahayn hay’ad dhexe. Hase yeeshee DeFi sida aynu maanta u naqaan wuxuu dhashay markuu Ethereum suurtageliyay barnaamijyada caqliga leh (smart contracts).

Mashruucyadii ugu horreeyay ee DeFi waxaa ka mid ahaa

 

• MakerDAO oo oggolaaday in dadka ay amaah qaataan iyagoo dhigaya dammaanad (collateral)
• Compound oo suurtageliyay in dadku amaah siiyaan dadka kale si ay dulsaar u helaan
• Uniswap swap decentralized ah oo aan loo bahaneen (order book) ku shaqeeya

Sidaas darteed, DeFi wuxuu ka soo bilaabmay wax yar oo tijaabo ah, wuxuuna maanta noqday dhaq dhaqaaq malaayiin qof saameynaya.

 

DeFi waa kacaankii ugu weynaa ee dhanka dhaqaalaha tan iyo markii la sameeyay lacagta. Waxaa laga yaabaa inuu abuuro nidaam aan ku tiirsaneyn hay’ado dhexe, mid furfuran oo dadka dhan ka dhexeeya.

 

Sidee Ayuu DeFi u Shaqeeyaa?

Marka la soo koobo, DeFi wuxuu ku shaqeeyaa saddex tiir oo muhiim ah

 

a) Smart Contracts

 

Qandaraasyo caqli leh (smart contracts) ayaa ah hormuud ka DeFi. Kuwani waa barnaamijyo si toos ah u fuliya howlaha lacagta la xiriira marka shuruudo la buuxiyo. Tusaale ahaan haddii aad dhigato 1000 USDC, smart contract ku wuxuu kuu oggolaan karaa inaad amaahato 700 DAI, iyadoo aan qofna dhex dhexaadin.

 

b) Liquidity Pools

 

DeFi wuxuu ka shaqeeyaa iyadoo dadku bixiyaan lacag ay dadka kale isticmaalaan. Lacagtaas waxaa la dhigaa meelo la yiraahdo “liquidity pools” taasoo Aaman ah lacagta dadka kale ka qaatan.

 

c) Tokens iyo Protocols

 

Mashruuc kasta wuxuu leeyahay token u gaar ah (sida AAVE, COMP, UNI) oo matala saamiga, xuquuqdaada cod bixinta ama faa’iidooyinka kale. Sidoo kale protocols kala duwan ayaa qaban qaabiya wax kala duwan lending, borrowing, trading, insurance, iwm.

 

Qiimaha DeFi waxa uu si weyn u kordhay sanadihii hore la so dhaafaye, gaar ahaan 2021, ka dibna uu hoos u dhacay 2023, laakiin uu mar kale kor u kacay 2024. Sanadka 2025, qiimaha DeFi wuxuu gaaray $112 billion

 

Faa’iidooyinka DeFi

 

a) Fursado Maaliyadeed oo Caalami ah

 

Qof kasta oo leh internet iyo wallet crypto ah wuxuu ka qeybqaadan karaa DeFi lagama rabo inaad lahaato xisaab bangi.

 

b) Xawaare sare

 

Hawlaha dhaqaale ee DeFi waxay dhacaan ilbiriqsiyo gudahood. Ma jiro qof hawsha ka dib dhiga ama ansixiya. Taas macnaheedd waa xawaare iyo adeeg aan horay loo arag.

 

c) Dulsaar Sare

 

Barnaamijyada DeFi sida AAVE ama Compound waxay bixiyaan dulsaar ka badan kan bangiyada caalam ka. Tusaale ahaan waxaad helaysaa 5-10% dulsaar ah lacagta aad dhigato.

 

d) La’aanta Censorship

 

DeFi ma xayirto dadka. Mana jiro hay’ad kaa hor istaagi karta inaad ka faa’iideysato adeegyadaas taas oo muhiim u ah dadka ku nool waddamada cadaadisku ka jiro.

 

 

5. Caqabadaha iyo Halista DeFi

 

a) Xatooyo iyo Jabsasho (Hacking)

 

Inta badan barnaamijyadd DeFi waxa ay la kulmaan jabshasho sababta khasaaro badan. Haddii smart contract kaga la jabiyo, lacagtaada waxay halis ugu jirtaa Hackers ka.

 

b) Volatility

 

Qiimaha tokens ka aad hesho wuxuu isbedbeddelaa. Maalinta aad 1000$ dhigato, waxaa dhici karta in ay noqoto 600$ toddobaad gudihiis.

 

c) Looma Fadhiisto Sharciga

 

DeFi wali sharci uma dejisna waddamada badankood. Taas waxay abuureysaa halis ah in mar kaliya laga mamnuuco ama la xaddido.